Kubuś Puchatek

Adaptacja dziecka do życia w grupie żłobkowej

Okres adaptacji dziecka do nowego miejsca zależy od wielu czynników i trudno jest określić ile będzie trwał. Przeciętny czas adaptacji trwa ok 2 tygodnie, w skrajnych przypadkach ok. 3 m-cy.

Oczekiwanie od dziecka, aby „szybko” przyzwyczaiło się do nowego miejsca, nieznanych osób, dzieci a przede wszystkim do separacji od rodzica jest dużym wyzwaniem. 

Okres adaptacyjny, czyli co przeżywa dziecko?

Dziecko rozpoczynające uczęszczanie do żłobka, w początkowym okresie związanym z nowym i nieznanym otoczeniem doświadcza różnych emocji tj. zdziwienia, zaciekawienia i lęku. W pierwszym dniu dziecko zachowuje się spokojnie jednakże następne dni stają się dla niego i dla jego rodziców problemem.

Musimy zdawać sobie sprawę z zasadniczej zmiany, jaka zaszła w jego życiu.  Spokojny dom, indywidualny kontakt z matką i innym członkiem rodziny zostaje przerwany. Poczucie bezpieczeństwa zaspokajane na terenie rodziny ulega zachwianiu.  Trzeba pamiętać, iż w procesie separacji  udział bierze nie tylko dziecko, ale także matka. Jeżeli jest gotowa pozwolić dziecku na odkrywanie świata, ono samo będzie na to gotowe. Maluch będąc w synchronii emocjonalnej z rodzicami, wyczuwają ich lęk i niepokój. Jeżeli mama przyprowadzając dziecko do żłobka jest zdenerwowana i niepewna, malec wyczuwa to i sam będzie zaniepokojony, co spowoduje zamknięcie się na odkrywanie nowego środowiska i trudności w adaptacji dziecka.

Trudności związane z procesem adaptacyjnym dzielą się na:

1. Trudności związane z separacją od rodzica.
2. Trudności związane z nowym środowiskiem, nowymi zasadami.
3. Trudności związane z tworzeniem nowych relacji z dziećmi – wprowadzenie do życia społecznego i zasad funkcjonowania w grupie.

1. Separacja od rodzica

Lęk separacyjny u dzieci pojawia się około 7 miesiąca życia. Jest czymś normalnym, pojawia się u każdego dziecka bez wyjątków. Rozpoczęcie uczęszczania dziecka do żłobka wiąże się niekiedy z pierwszą separacją dziecka od matki. Niektóre dzieci mają już za sobą pierwsze doświadczenia separacyjne, takie jak pozostawanie z dziadkami, opiekunką czy innymi osobami, wydają się mieć mniejsze problemy w okresie adaptacyjnym do żłobka.

Jak powinien zachowywać się rodzic przy rozstaniach z dzieckiem ?

Przy rozstaniach ważne jest aby rodzice byli zdecydowani, z jednej strony nie spieszyli się a z drugiej strony nie przedłużali rozstania. Dzieci oczywiście sygnalizują swoje niezadowolenie z rozstania płaczem. Jednakże przedłużanie rozstania budzi jeszcze większy niepokój dziecka. Maluszki wiedzą też, iż płacz spowoduje , że rodzic pozostanie z nim dłużej. Aby dziecko mogło dobrze poczuć się w nowym miejscu i zaufać opiekunom, rodzic powinien dać szansę personelowi żłobka na jego uspokojenie. Dzięki temu wspólnie przyspieszymy tworzenie się pozytywnych relacji dziecka z opiekunami.

Pożegnajmy się z dzieckiem czule, lecz stanowczo, mówiąc wyraźnie kto i kiedy go odbierze (po obiedzie, spaniu). Proszę uprzedzić  dziecko (niemowlę też) czego może się w żłobku spodziewać: np. będą dzieci, będzie zabawa, mamy nie będzie, będzie o tobie myślała, wieczorem pobawimy się w naszym domku”. Nie wolno mówić „mama zaraz wróci” . Dziecko nie wie ile czasu trwa „zaraz”.

Nie wyruszajcie z dzieckiem do żłobka w ostatniej chwili, nie spieszcie się. Pośpiech wprowadza nerwową atmosferę. Niech droga malucha do żłobka kojarzy mu się dobrze, pogodnie.

Dlaczego dziecko płacze gdy pozostawiamy je w żłobku ?

Rodzice często pozostawiając dziecko płaczące wyobrażają sobie, iż robią mu krzywdę zostawiając je w żłobku. Maluszek w początkowym okresie będzie sygnalizował swoje reakcje na zmiany właśnie płaczem, jednakże nie oznacza to, że nie będzie w stanie przyzwyczaić się do nowego środowiska i że po wyjściu rodzica nie czerpie radości z przebywania w tym środowisku. Każdy z nas nawet dorosły w początkowym okresie czuje się nieswojo wchodząc w nowe środowisko związane z  jeszcze niezbudowanym poczuciem bezpieczeństwa. Dorośli mają możliwość wyrażania swojego niepokoju i posiadają środki radzenia sobie z nim, dla dziecka jedynym środkiem sygnalizowania niezadowolenia i lęku jest właśnie płacz. Dziecko na samym początku skupia swoje emocje i swoją uwagę głównie na separacji i rozstaniu z rodzicem, dlatego też rodzice nie powinni pochopnie myśleć, iż dziecko, które płacze nie lubi swojego żłobka.

Dlaczego dziecko, jak mnie widzi gdy przychodzę je odebrać, płacze ?

Często zdarza się tak, iż dzieci przez cały dzień pobytu nie ukazują negatywnych emocji w żłobku, nie płaczą, jednakże widząc rodzica przychodzącego po niego do żłobka witają ich płaczem. Jest to jedna z bardzo częstych reakcji, dzieci silniejsze psychicznie i emocjonalnie dojrzalsze często w ciągu dnia nie płaczą, przyglądając się środowisku i nowym zasadom.

Płacz na widok rodzica to często znak, iż trudne emocje udało się dziecku odłożyć na „później” tak aby podzielić się z nimi z mamą lub tatą. Dziecko takie nie skupia się przez czas spędzony w żłobku na przeżywaniu swoich trudnych emocji, ale na poznawaniu go po to, by zrozumieć  je i zdobyć poczucie bezpieczeństwa. Taka reakcja dziecka wydaje się być dojrzalsza emocjonalnie, pomagająca w szybszej adaptacji do żłobka.

2. Nowe środowisko, nowe zasady

Środowisko żłobkowe pomimo, iż bardzo dla dziecka przyjazne, może stanowić dla niego także i wyzwanie i trudności. Dzieci mają jednak wrodzoną potrzebę zasad i porządku, dlatego też te trudności są trudnościami, z którymi można sobie poradzić najszybciej. Każde dziecko przyzwyczajone jest do innych rytuałów związanych z higieną, opieką, snem, itp. Środowisko żłobkowe stymuluje dzieci do samodzielności, daje możliwość obserwacji innych maluszków, a co najważniejsze zapewnia powtarzalność we wszystkich rytuałach – co daje poczucie bezpieczeństwa dziecku.

3. Tworzenie nowych relacji z dziećmi – wprowadzenie do  życia społecznego i zasad funkcjonowania w grupie.

Jeszcze jedną z trudności w rozpoczęciu życia żłobkowego jest wejście w grupę rówieśniczą i stworzenie relacji z innymi  dziećmi. Maluszki w wieku żłobkowym muszą przezwyciężyć „dziecięcy egoizm”. Dzieci uczą się , iż nie wszystkie zabawki są tylko na ich wyłączność, czyli tak ważnej umiejętności dzielenia się z innymi. Muszą nauczyć się cierpliwości w oczekiwaniu na swoją kolej (np. przy myciu rączek, rozdawaniu kredek, itp.) Ogromnym plusem przebywania między innymi maluszkami jest to, iż dzieci nie posiadające rodzeństwa, mają okazje przezwyciężyć takie trudne emocje jak na przykład zazdrość o opiekunkę.

Przebywanie w grupie to pierwszy trening umiejętności społecznych i okazja do poznania zasad funkcjonowania grupy a także czas, aby przy wsparciu opiekunów poradzić sobie z trudnymi emocjami temu towarzyszącymi.

Na co zwrócić uwagę

• Wzmożony niepokój dziecka w okresie adaptacji może spowodować trudności w zasypianiu, lęki nocne, budzenie się. Dzieci mogą być bardziej kapryśne, nerwowe, wymagające. Ważne jest aby dziecko mogło przejść ten okres w miarę łagodnie.
• Na początku adaptacji ,dobrą zasadą jest pozostawanie dziecka w żłobku bez rodziców przez krótki czas (1-2 godziny), który stopniowo ulega wydłużeniu.
• Jeżeli podjęli już Państwo decyzję, że Wasze dziecko idzie do żłobka, to niech ten fakt nie będzie już przedmiotem negocjacji, np. „Oj, nie marudź  już, możesz zostać w domu”. Chodzenie w kratkę w okresie adaptacji nie ułatwi dziecku tej trudnej sytuacji.
• Rodzice, nie mogą oczekiwać, że oddanie dziecka do żłobka automatycznie spowoduje, iż będzie więcej czasu wolnego dla siebie. Wręcz przeciwnie, w początkowym okresie maluch będzie potrzebował znacznie więcej uwagi i zainteresowania. Może być zaborczy o każdą chwilę z rodzicem. Po powrocie do domu dziecko może zachowywać się inaczej, niż do tej pory. Może być pobudzone, rozdrażnione czy też płaczliwe, bądźmy wyrozumiali, jest to okres przejściowy.

Po przejściu tego najtrudniejszego okresu, dzieci zaadoptowane do nowych warunków, do opiekunek i grupy rówieśników, zaczynają uczestniczyć w bogatych w formę zajęciach dydaktyczno-wychowawczych organizowanych na terenie żłobka, aktywizujących rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny dziecka.